დირექტორთა საბჭო არის კომპანიის მმართველი ორგანო, რომლის წევრებს, საჯარო კომპანიების შემთხვევაში, ირჩევენ აქციონერები სტრატეგიის დასადგენად, მენეჯმენტის ზედამხედველობისთვის, აქციონერებისა და სხვა მოწილეების ინტერესების დასაცავად.
ყველა საჯარო კომპანია ვალდებულია, დირექტორთა საბჭო ჰყავდეს. მისი არსებობა შესაძლებელია კერძო კომპანიისა და არაკომერციული ორგანიზაციის შემთხვევაშიც.
როგორ მუშაობს დირექტორთა საბჭო?
საბჭოს სტრუქტურა და უფლებამოსილებები კორპორატიული წესდებით განისაზღვრება. შინაგანაწესმა შეიძლება განსაზღვროს საბჭოს წევრების რაოდენობა, მათი არჩევის წესი და შეკრების სიხშირე. საბჭო, როგორც წესი, რეგულარული ინტერვალებით იკრიბება.
დირექტორთა საბჭო გადაწყვეტილებებს იღებს, როგორც ფიდუციარი (ნდობით აღჭურვილი პირი) კომპანიისა და მისი აქციონერების სახელით. ზოგადად რომ ვთქვათ, ის უზრუნველყოფს რჩევებსა და ხელმძღვანელობას ისეთი მნიშვნელოვანი მიზნებისთვის, როგორიცაა:
აქციონერთა ინტერესების დაცვა — საბჭო ხელს უწყობს ძალისხმევასა და აქტივობებს, რომლებიც მაქსიმალურად გაზრდის იმ ღირებულებას, რომელსაც აქციონერები თავიანთი ინვესტიციების სანაცვლოდ იღებენ. გარდა იმისა, რომ საბჭო ეფექტური და მომგებიანი ოპერაციების წარმოებას უზრუნველყოფს, ის ასევე ზრუნავს, რომ აქციონერებმა მიიღონ ფინანსური მონაცემები და ნებისმიერი სხვა მნიშვნელოვანი ინფორმაცია, რომელმაც შეიძლება მათ მფლობელობაზე ზეგავლენა იქონიოს.
რისკების მართვა — საბჭო ადგენს პოლიტიკას, რომელიც კომპანიას საშუალებას მისცემს, გამოავლინოს და შეაფასოს ფინანსური, უსაფრთხოებისა და იურიდიული რისკები, ასევე შესაბამისად იმოქმედოს და რეალური ზარალი შეამსუბუქოს. რისკების მუდმივი მონიტორინგის ხელშეწყობა საბჭოს არსებითი პასუხისმგებლობაა.
დაინტერესებულ მხარეებთან ურთიერთობა — საბჭო მჭიდრო კომუნიკაციაშია დაინტერესებულ ინდივიდებთან და ფირმებთან, რათა მათი ინტერესები გაანალიზოს, პრობლემების მოგვარება შეძლოს, კორპორატიულ ქცევაში აუცილებელი ცვლილებები განახორციელოს და ამ ურთიერთობების გაძლიერებაზე დადებითი ზეგავლენა იქონიოს.
რას აკეთებს დირექტორთა საბჭო?
დირექტორთა საბჭო პასუხისმგებელია კომპანიის ზედამხედველობასა და კონსულტაციაზე, მისი მაქსიმალურად ეფექტურად ფუნქციონირების მიზნით. საბჭო უზრუნველყოფს, რომ ორგანიზაცია მუშაობდეს კანონიერად და კომპანიის აქციონერების, ასევე სხვა დაინტერესებული მხარეების (როგორიცაა მისი თანამშრომლების) ინტერესებიდან გამომდინარე. დირექტორთა საბჭო კომპანიის მენეჯმენტისა და ყოველდღიური ოპერაციებისგან დამოუკიდებლად ოპერირებს.
საბჭო განიხილავს მნიშვნელოვან საკითხებს, რომლებიც კომპანიას, მის აქციონერებს, თანამშრომლებს და საზოგადოებას ეხება. ის ჩართულია:
- კომპანიის ამოცანების განსაზღვრაში, ძირითადი მიზნების ჩამოყალიბებაში და დროთა განმავლობაში მათზე ფოკუსირების შენარჩუნებაში.
- უფროსი აღმასრულებელი და მაღალი რგოლის მენეჯმენტის დაქირავებასა და გათავისუფლებაში.
- აღმასრულებლების ანაზღაურების განსაზღვრაში.
- კომპანიის აღმასრულებელ დირექტორთან მისი ინტერაქციის პროცესისა და გრაფიკის განსაზღვრაში.
- თანამშრომლებისთვის ყოვლისმომცველი და მოქნილი კორპორატიული პოლიტიკის ჩამოყალიბებაში.
- დაგეგმვისა და გადაწყვეტილების მიღებისას აღმასრულებლების კონსულტაციაში.
- ბიუჯეტის ზედამხედველობასა და სათანადო დაფინანსების უზრუნველყოფაში, როცა მნიშვნელოვანი რესურსების მოძიებაა საჭირო.
- მონიტორინგში, კორპორატიული ფინანსებისა და აქტივების დასაცავად ფინანსურ და ბუღალტრულ საქმიანობაში აუცილებელი ცვლილებების შეტანაში.
- კომპანიის დივიდენდური პოლიტიკის ჩამოყალიბებაში.
- დივიდენდური ანაზღაურების სიდიდის საჯაროდ გამჟღავნებაში.
- აქციების ოფციონებისთვის პოლიტიკის დაწესებაში.
- შერწყმის, შესყიდვების და აქტივების დივესტირების ხელმძღვანელობაში.
- კრიზისების მართვის ძალისხმევების ხელმძღვანელობაში.
- კომპანიისა და საზოგადოებისთვის ძლიერი, გრძელვადიანი, პოზიტიური ბრენდის იდენტობის შექმნასა და შენარჩუნებაში.
როგორ აირჩევა დირექტორთა საბჭო?
მიუხედავად იმისა, რომ დირექტორთა საბჭოსთვის წევრების კონკრეტული რაოდენობა არ არის დადგენილი, ბევრი კომპანია მრავალფეროვნებაზეა ორიენტირებული და ცდილობს, საბჭოში 8-12 წევრი ჰყავდეს. ზოგიერთ შემთხვევაში მოთხოვნილია წევრების კენტი რაოდენობა, რათა კენჭის ყრის თანაბარი შედეგებით დასრულება თავიდან იქნას აცილებული.
არჩევნები
აშშ-ში, საჯარო კომპანიებში, დირექტორთა საბჭოს წევრებს აქციონერები ყოველწლიურ კრებაზე ირჩევენ. საბჭოს კანდიდატები შეიძლება წარადგინოს საბჭოს ნომინაციის კომიტეტმა ან ინვესტორებმა, რომლებიც ცდილობენ, საბჭოს წევრები და პოლიტიკა შეცვალონ.
კერძო კომპანიებისთვის დირექტორთა საბჭო შეიძლება შეირჩეს იმ მეთოდით, რომელიც ფირმის წესდებას შეესაბამება. დირექტორები ასევე შეიძლება აირჩიონ აქციონერებმა მარტივი შეთანხმების საფუძველზე.
სამსახურიდან გათავისუფლება
დირექტორები შეიძლება გაათავისუფლონ არჩევნების შედეგების საფუძველზე ან ფიდუციური მოვალეობების დარღვევის შემთხვევაში. გარდა ამისა, ზოგიერთ კორპორატიულ საბჭოს აქვს გარკვეული წესები, რომელთა დარღვევამაც შეიძლება დირექტორის გადაყენება გამოიწვიოს. მაგალითად, ზოგიერთი წესი მიზნად ისახავს საბჭოს უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების თავიდან აცილებას.
საბჭოთა ტიპები
დირექტორთა სხვადასხვა საბჭოს შეიძლება განსხვავებული მანდატი ჰქონდეს. მაგალითად:
აღმასრულებელი საბჭო
ამ საბჭოს როლი არის აღმასრულებელი დირექტორის როლის შესრულება (აღმასრულებელი დირექტორის არარსებობის შემთხვევაში), კომპანიის ოპერაციების ეფექტურად და მომგებიანად მართვა. ამ ტიპის საბჭო მოქმედებს იმისთვის, რომ კომპანიას ჰქონდეს და შეინარჩუნოს მისია/მიზანი და მათკენ უწყვეტად ისწრაფოდეს.
მმართველი საბჭო
მმართველი საბჭოს მიზანია, კომპანიის მფლობელს შესთავაზოს კონკრეტული მითითებები კომპანიის ბიზნეს მანდატთან დაკავშირებით, რათა ამ უკანასკნელმა ეფექტიანად ფუნქციონირება და მიზნების მიღწევა შეძლოს.
მრჩეველთა საბჭო
წინას მსგავსად, მრჩეველთა საბჭოც უმაღლეს აღმასრულებელს გარკვეული საკითხების ღრმა ანალიზით უზრუნველყოფს. მისი მიზანია განსხვავებული პერსპექტივებისა და გამოცდილების შეთავაზება, რაც შეიძლება კომპანიას დაეხმაროს კონკრეტული მიზნების მიღწევაში, როგორებიც არის კავშირების გაზრდა, ბრენდის აღიარება და ახალი სამომხმარებლო სეგმენტის შექმნა.
ფონდების მოზიდვის საბჭო
ეს საბჭო ორიენტირებულია იმ ფინანსური სახსრების მოზიდვაზე, რომლებიც კომპანიას მიზნების მიღწევაში შეუწყობს ხელს. საბჭოს წევრები, ფინანსების მოზიდვის მიზნით, ორგანიზებას უწევენ სხვადასხვა ღონისძიებებს, როგორებიც არის კამპანიები, ტურნირები, აუქციონები და ა. შ. ორგანიზაციისთვის ფინანსური დახმარების გასაწევად ისინი იყენებენ თავიანთ პოზიციებს ბიზნეს საზოგადოებაში და პირად ურთიერთობებში.
დირექტორთა საბჭოს წევრების სახეები
დირექტორთა საბჭო, როგორც წესი, „შიდა“ და „გარე“ დირექტორებისგან არის დაკომპლექტებული. შიდა დირექტორი ხშირად განისაზღვრება, როგორც კომპანიის თანამშრომელი, თუმცა ამ კატეგორიას შეიძლება კომპანიის აქციების მნიშვნელოვანი წილის მფლობელიც მიეკუთვნებოდეს.
გარე ან დამოუკიდებელი დირექტორები კომპანიაში მხოლოდ საბჭოში მათი წევრობით არიან ჩართულნი. შესაბამისად, დამოუკიდებელ დირექტორებს, ფიდუციური ვალდებულებების შესრულებისას, კომპანიის ინსაიდერებთან შედარებით ნაკლები ინტერესთა კონფლიქტი წარმოექმნებათ.
გარდა ამისა, მათ საბჭოში სხვადასხვა შეხედულებები შემოაქვთ. გარე დირექტორები შეიძლება საბჭოს ფასდაუდებელი წევრები იყვნენ, რადგან მათ შეუძლიათ, ამ ორგანოს თავისი პასუხისმგებლობების ეფექტურად შესრულებაში დაეხმარონ.
როგორც წესი, საბჭოში შედის კომპანიის აღმასრულებელი დირექტორი (რომელიც ხშირად საბჭოს თავმჯდომარეა) და ზოგჯერ სხვა დირექტორები ან მენეჯერები.
დირექტორებს შეიძლება კონკრეტული როლები და ტიტულები ჰქონდეთ. მაგალითად:
თავმჯდომარე ან პრეზიდენტი: ეს პიროვნება ხელმძღვანელობს და მართავს დირექტორთა საბჭოს. იგი პასუხისმგებელია დღის წესრიგის დადგენაზე, საბჭოს შეხვედრების წარმატებით ჩატარებაზე, კომიტეტების შექმნაზე და ა. შ. როგორც წესი, საჯარო ღონისძიებებზე კომპანიას სწორედ ისინი წარადგენენ.
ვიცე-თავმჯდომარე ან ვიცე-პრეზიდენტი: ვიცე-თავმჯდომარე მჭიდროდ თანამშრომლობს თავმჯდომარესთან ან პრეზიდენტთან მათი მოვალეობების მხარდასაჭერად. იგი ასევე ხელს უწყობს დირექტივების შესრულებას და საბჭოს წევრებს შორის ინტერესთა პოტენციური კონფლიქტის აღმოჩენას. ვიცე-თავმჯდომარე, როგორც წესი, ასრულებს თავმჯდომარის მოვალეობებს მაშინ, როდესაც ეს უკანასკნელი მიუწვდომელია.
მდივანი: მდივანი მართავს საბჭოს ადმინისტრაციულ ამოცანებს. იგი ადგენს საბჭოს სხდომის ოქმს და ინახავს ზუსტ კორპორატიულ ჩანაწერებს.
ხაზინადარი: იგი ყურადღებას ამახვილებს კომპანიის ბიუჯეტზე, ფინანსურ პოლიტიკასა და აღრიცხვაზე, ინვესტიციებზე და სხვა ფინანსურ საკითხებზე. ხაზინადარი მუშაობს სხვა პროფესიონალებთან, რომლებიც დაინტერესებულნი არიან კომპანიის ფინანსური კეთილდღეობით.
რა განაპირობებს წარმატებულ დირექტორთა საბჭოს?
ფაქტი, თუ რამდენად ეფექტურია დირექტორთა საბჭო, საბოლოო ჯამში, დამოკიდებულია მისი წევრების კვალიფიკაციასა და ქცევაზე, მათ უნარზე, სათანადოდ გააკონტროლონ და წარმართონ კომპანია, რათა ამ უკანასკნელმა მიზნების მიღწევა, მოგების გამომუშავება და აქციონერებისთვის ღირებულების შექმნა შეძლოს.
თითოეულმა წევრმა საბჭოს სხვადასხვა გამოცდილება და უნარი უნდა შემატოს. მათ უნდა შეძლონ ჰარმონიულად და კონსტრუქციულად მუშაობა საერთო მიზნების მისაღწევად და ფიდუციური პასუხისმგებლობების შესასრულებლად.
მათი მოტივაცია უნდა იყოს კომპანიის, და არა საკუთარი, წინსვლა, ამიტომ მათ უნდა აღიარონ ინტერესთან კონფლიქტი, რომელიც შეიძლება წარმოიშვას და, რაც მთავარია, მასთან გამკლავება შეძლონ.
გარდა ამისა, ეფექტიანი დირექტორთა საბჭო ინარჩუნებს ზედამხედველობისა და გადაწყვეტილებების მიღების გამჭვირვალობას, რითაც დამოუკიდებელი, ეთიკური სტანდარტებისა და ქცევის ანგარიშვალდებულებას ასრულებს.
